مقدمه
دمای موتور خودرو یکی از پارامترهای حیاتی در عملکرد صحیح خودرو محسوب میشود. افزایش بیش از حد دمای موتور، که معمولاً با اصطلاح موتور جوش آوردن شناخته میشود، میتواند پیامدهای جدی برای سلامت موتور و سیستمهای جانبی داشته باشد. در خودروهایی که امکان استفاده از سیستم عیبیابی و دستگاه دیاگ وجود ندارد، تشخیص و رفع این مشکل چالشی بزرگتر خواهد بود. در این مقاله جامع، به بررسی کامل این خطا، علائم، دلایل، ابزارهای لازم برای عیبیابی و نکات مهم در فرآیند تعمیر و نگهداری آن میپردازیم.
توضیح ایراد
دمای موتور خودرو به طور معمول باید در محدودهای مشخص (معمولاً بین 90 تا 105 درجه سانتیگراد) حفظ شود تا عملکرد بهینه و عدم آسیب به قطعات موتور تضمین شود. «دمای موتور به طور غیرطبیعی افزایش مییابد» یا به عبارت دیگر «موتور جوش آوردن»، زمانی اتفاق میافتد که سیستم خنککننده قادر به دفع حرارت تولید شده در موتور نباشد و دمای موتور فراتر از حد مجاز بالا برود. این مشکل میتواند باعث آسیب جدی به سرسیلندر، واشر سرسیلندر، رادیاتور و سایر قطعات شود و حتی منجر به از کار افتادن کامل موتور گردد.
علائم و نشانههای بروز خطا
شناخت دقیق علائم بروز مشکل افزایش دمای موتور، کمک میکند تا سریعتر به این موضوع رسیدگی کنید. از جمله مهمترین نشانهها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
- افزایش ناگهانی عقربه دماسنج موتور در صفحه کیلومترشمار تا محدوده قرمز یا بالاتر از حد نرمال.
- بخار سفید یا خاکستری رنگ که از زیر کاپوت یا اطراف رادیاتور ناشی میشود (علت بخار آب جوش).
- صدای باد نازک یا ساییده شدن فلزات در موتور که میتواند از گرم شدن بیش از حد قطعات ناشی شود.
- کاهش محسوس قدرت موتور و حالت کشیدگی هنگام رانندگی.
- بو و یا بوی سوختگی ناشی از داغ شدن روغن یا سیالات خنککننده.
- نشتی مایع خنککننده که معمولاً زیر خودرو یا اطراف موتور دیده میشود.
- روشن شدن چراغ هشدار دمای موتور یا چراغ چک در داشبورد (در صورت وجود این سیستمها).
دلایل احتمالی بروز خطا
افزایش دمای موتور میتواند ناشی از عوامل متعددی باشد. در ادامه برخی از رایجترین دلایل این مشکل آورده شده است:
1. نقص در سیستم خنککننده
- کمبود یا کیفیت پایین مایع خنککننده (آب رادیاتور یا ضدیخ) که باعث کاهش توانایی سیستم در دفع حرارت میشود.
- نشتی رادیاتور یا خرابی در شلنگهای مرتبط که منجر به کاهش حجم مایع خنککننده میگردد.
- خرابی یا گیرپاژ پمپ آب که جریان مایع خنککننده را مختل میکند.
- خرابی یا گیرپاژ فن رادیاتور که جریان هوا بر روی رادیاتور را کاهش میدهد.
- رسوبات یا گرفتگی در رادیاتور یا مجاری جریان مایع خنککننده که از انتقال حرارت میکاهد.
2. مشکلات در موتور
- خرابی واشر سرسیلندر که باعث نشت گازهای داغ به سیستم خنککننده و افزایش فشار میشود.
- خرابی ترموستات موتور که باعث میشود مایع خنککننده به درستی در مدار گردش نکند.
- خورندگی یا ترک خوردگی در بلوک یا سرسیلندر موتور که به نشتی و اختلال در خنککننده میانجامد.
3. عوامل محیطی و رانندگی
- رانندگی در ترافیکهای سنگین و توقفهای مکرر که باعث کار بیشتر موتور و کمتر شدن جریان هوا میشود.
- دمای بالای محیط که فشار بیشتری بر سیستم خنککننده وارد میکند.
- بارگذاری بیش از حد یا کشیدن بار سنگین که باعث گرم شدن بیشتر موتور میشود.
ابزارهای مورد نیاز برای عیبیابی این خطا
برای عیبیابی خودرو و تشخیص دقیق علت افزایش دمای موتور، ابزارهایی خاص و تخصصی مورد نیاز است، البته در این خودرو امکان اتصال به دستگاه عیبیاب (دیاگ) فراهم نیست. اما ابزارهای لازم شامل موارد زیر هستند:
- دماسنج حرارتی لیزری (infrared thermometer)
- فشارسنج سیستم خنککننده
- ابزار تست پمپ آب
- کاپوت بازکن و چراغ قوه قوی
- قطره چکان و تزریقگر مایع خنککننده
- پیچگوشتیها و ابزارهای مکانیکی برای بازکردن قطعات ضروری
- مجموعه واشرگیری و کلاهک رادیاتور (برای تست فشار سیستم)
مدت زمان تقریبی عیبیابی
با توجه به عدم دسترسی به دستگاه دیاگ و نیاز به عیبیابی بصری و مکانیکی، معمولاً زمان لازم برای بررسی و تشخیص دقیق مشکل بین ۳۰ دقیقه تا ۲ ساعت متغیر است. این زمان به مهارت تعمیرکار، تجهیزات در دسترس و شدت مشکل بستگی دارد.
آیا رانندگی با وجود این خطا خطرناک است؟
قطعاً رانندگی با افزایش بیش از حد دمای موتور بسیار خطرناک است. این موضوع میتواند منجر به عواقب زیر شود:
- آسیبهای جدی به قطعات مهم موتور مانند سوختگی واشر سرسیلندر، تاببرداشتن سرسیلندر و ترک بلوک موتور.
- نشتی و جوش آوردن مایع خنککننده که باعث از کار افتادن کامل سیستم کاهش حرارت میشود.
- از کار افتادن ناگهانی موتور در حین رانندگی که به شدت ایمنی راننده و سرنشینان را تهدید میکند.
- احتمال بروز آتشسوزی در محوطه موتور مخصوصاً در مواقعی که روغن یا مایع خنککننده به سطوح داغ برخورد کند.
بنابراین، تا یافتن و رفع مشکل، رانندگی با خودرو را به حداقل برسانید یا کاملاً متوقف کنید.
اهمیت بررسی این خطا و مراجعه به اپلیکیشن
در خودروهایی که امکان اتصال به دستگاه عیبیاب وجود ندارد، استفاده از اپلیکیشنهای تخصصی عیبیابی خودرو حیاتی است. این اپلیکیشنها میتوانند با ارائه راهنماییهای گام به گام، اطلاعات فنی دقیق و ترفندهای تعمیر به تعمیرکاران و کاربران کمک کنند تا به صورت مؤثر و دقیق تر مشکل افزایش دمای موتور را تشخیص و رفع نمایند.
عیبیابی خودرو با دقت و استفاده از تجهیزات مناسب و مراجع تخصصی مانند اپلیکیشنهای آنلاین، فرآیند تعمیر را بسیار سادهتر و سریعتر میکند و احتمال بروز خطاهای بعدی را کاهش میدهد.
برگه دستور تعمیر برای خودرو با افزایش دمای موتور و عدم امکان اتصال به دستگاه دیاگ
در خودروهایی که نمیتوان از سیستم عیبیابی از طریق دستگاه دیاگ استفاده کرد، دستور تعمیر باید بر اساس بررسیهای مکانیکی و روندهای استاندارد زیر انجام شود:
1. بررسی سطح و کیفیت مایع خنککننده
- اطمینان حاصل شود سطح مایع رادیاتور به حد کفایت است و مایع از نوع مناسب (آب ضدیخ استاندارد) استفاده شده باشد.
- در صورت نیاز، مایع خنککننده را تخلیه کرده و سیستم را با مایعی جدید و توصیهشده پر کنید.
- بررسی رنگ و بو مایع خنککننده به منظور شناسایی نفوذ روغن یا آلودگیهای غیرمعمول.
2. بازبینی رادیاتور و شلنگها
- بازدید رادیاتور برای وجود نشتی، پوسیدگی یا گرفتگی دیداری.
- بررسی دقیق شلنگهای سیستم خنککننده برای وجود ترک، پوستهریزی یا نشتی.
- تمیز کردن سطح پرههای رادیاتور از گرد و خاک و هرگونه انسداد.
3. بررسی پمپ آب و ترموستات
- تست عملکرد پمپ آب و اطمینان از گردش صحیح مایع خنککننده.
- تعویض ترموستات در صورت مشاهده اختلال یا سوء عملکرد (مثلاً باز ماندن دائم یا بسته ماندن ترموستات).
4. چک کردن سیستم تهویه و فن رادیاتور
- بررسی عملکرد فن رادیاتور به صورت دستی یا با بررسی برقرسانی آن.
- در صورت معیوب بودن فن، تعمیر یا تعویض انجام شود.
5. بررسی واشر سرسیلندر و بلوک موتور
- برای شناسایی نشتی گازهای احتراق به سیستم خنککننده، تست فشاری سیستم انجام شود.
- بازرسی وجود نشتی آب در اطراف واشر سرسیلندر و محل اتصال بین بلوک و سرسیلندر.
- در صورت خرابی واشر سرسیلندر یا سایر قطعات مرتبط، تعویض اجباری است.
6. ارزیابی شرایط رانندگی و بارگذاری
- مشورت با راننده در مورد شرایط استفاده و بارگذاری خودرو و ایجاد تغییرات لازم برای کاهش فشار بر موتور.
- آموزش راننده جهت جلوگیری از حادثهسازی و رانندگی در شرایطی که موتور داغ شده است.
7. انجام تست نهایی و پایش دمای موتور
- پس از تعمیرات لازم، سیستم را راهاندازی کرده و دمای موتور را تحت شرایط مختلف رانندگی بررسی کنید.
- اطمینان حاصل شود که دمای موتور در محدوده مناسب قرار گرفته و علائم جوش آوردن برطرف شده است.
نکته مهم: تمام فرآیندهای یاد شده باید توسط تعمیرکار مجرب و با دقت اجرایی شوند تا از بروز مشکلات جانبی جلوگیری گردد. هرگونه نقص در مراحل تعمیر میتواند باعث تکرار دوباره عیب و خسارت بیشتر گردد.
یادگیری و استفاده از تکنولوژیهای نوین در حوزه عیبیابی خودرو، مانند اپلیکیشن AiDiag، فرصتی بینظیر برای دارندگان خودرو است که بتوانند به صورت رایگان و سریع فرایندهای عیبیابی و راهنماییهای تعمیر را دنبال کنند و به سلامت خودروی خود افزوده و از هزینههای اضافی جلوگیری نمایند. پیشنهاد میکنیم همین امروز با مراجعه به اپلیکیشن AiDiag مراحل عیبیابی تخصصی این مشکل دمای موتور را به صورت جامع مشاهده کرده و از دانش حرفهای این ابزار بهرهمند شوید.