افزایش دمای موتور خودرو یا همان «موتورجوش آوردن» یکی از رایجترین مشکلاتی است که رانندگان با آن مواجه میشوند. این مشکل نه تنها باعث کاهش عملکرد موتور میشود، بلکه در صورت ادامه، میتواند خسارات جدی به قطعات داخلی خودرو وارد کند. یکی از مهمترین عوامل کنترل دمای موتور، سیستم خنککننده و بهخصوص رله فن خنک کننده است. در این مقاله به بررسی عمیق این موضوع و نحوه عیبیابی آن پرداخته شده است.
توضیح ایراد
زمانی که دمای موتور خودرو بیش از حد افزایش مییابد و به نقطه بحرانی میرسد، اصطلاحاً گفته میشود موتور «جوش آورده» است. این وضعیت به معنای گرم شدن غیرطبیعی مایع خنککننده در داخل رادیاتور و سیلندرهاست. موتورجوش میتواند ناشی از نقص در سیستم خنککننده، نارسایی در عملکرد فن رادیاتور یا مشکلات الکتریکی رله فن خنک کننده باشد. رله فن خنک کننده وظیفه دارد تغذیه الکتریکی فن را کنترل کند تا در مواقع لازم فن فعال شود و هوا را از روی رادیاتور عبور داده و موتور را خنک کند. بنابراین، بررسی ولتاژ تغذیه این رله یکی از مراحل کلیدی در عیبیابی افزایش دماست.
علائم و نشانههای بروز خطا
هنگام مواجهه با افزایش دمای موتور، رانندگان ممکن است نشانههای زیر را مشاهده کنند:
- بالا رفتن ناگهانی عقربه دمای آب روی صفحه آمپر که به طور معمول از محدوده نرمال فراتر میرود.
- بوی سوختگی یا داغی بیش از حد موتور هنگام لمس کاپوت.
- خاموش شدن خودرو یا افت عملکرد موتور در هنگام رانندگی به دلیل دمای بالا.
- فعال نشدن فن رادیاتور مخصوصاً در وضعیت توقف یا سرعت پایین.
- افزایش فشار و جوشیدن مایع رادیاتور که ممکن است همراه با نشت مایع یا بخار باشد.
- روشن شدن چراغ هشدار دمای موتور یا چراغ چک در پنل خودرو.
دلایل احتمالی بروز خطا
عوامل متعددی میتواند باعث افزایش بیش از حد دمای موتور و خرابی عملکرد رله فن شود، از جمله:
1. نقص در سیستم خنککننده
- کمبود مایع خنککننده (ضایع شدن آب رادیاتور یا نشتی)
- گرفتگی یا انسداد مسیر رادیاتور که مانع عبور جریان هوا میشود
- خرابی ترموستات که مانع گردش صحیح سیال خنککننده میشود
2. مشکلات مربوط به فن خنککننده و رله آن
- سوختن یا خرابی موتور فن
- خرابی رله فن خنک کننده که باعث عدم تغذیه صحیح فن میشود
- قطعی یا اتصالی در سیمکشیهای مربوط به رله و فن
- ولتاژ نامناسب یا قطع کامل تغذیه رله فن به دلایل برقکشی یا فیوز معیوب
3. مشکلات الکتریکی و کنترل
- خرابی سنسور دمای موتور که باعث ارسال اطلاعات نادرست به ECU میشود
- معیوب بودن ECU یا واحد کنترل موتور در ارسال فرمان روشن کردن فن
- مشکلات مکانیکی مانند تسمه واگذار شده یا شکسته که باعث کاهش کارایی سیستم خنککننده میشود
ابزارهای مورد نیاز برای عیبیابی این خطا
برای شناسایی دقیق مشکل و انجام عیب یابی خودرو مرتبط با افزایش دمای موتور و بررسی رله فن، ابزارهای ذیل مورد نیاز است:
- مولتیمتر دیجیتال برای بررسی ولتاژ و مقاومت
- اسکنر یا دستگاه دیاگ OBD2
- دستگاه تست رله
- ابزار اندازهگیری دما (ترموکوپل یا ترمومتر دیجیتال)
- کیت سیمکشی و تست اتصالات برقی
- منبع تغذیه آزمایشی (Power Supply)
مدت زمان تقریبی عیبیابی
انجام یک عیبیابی دقیق با دستگاههای مناسب، معمولاً بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت زمان میبرد. این زمان برای انجام موارد زیر کافی است:
- چک کردن وضعیت مایع خنککننده و سلامت رادیاتور
- اندازهگیری ولتاژ تغذیه رله فن خنک کننده
- بررسی عملکرد مکانیکی فن و رله در هنگام روشن شدن موتور
- خواندن کد خطا با دستگاه دیاگ در صورت وجود
- ارزیابی سلامت سیمکشی و فیوزهای مربوطه
آیا رانندگی با وجود این خطا خطرناک است؟
بله، رانندگی با وجود خطای افزایش بیش از حد دمای موتور و خرابی رله فن خنک کننده بسیار خطرناک است. ادامه رانندگی در این شرایط میتواند باعث ایجاد آسیبهای جدی به بخشهای مختلف موتور شود:
- ذوب شدن یا تاب برداشتن سر سیلندر که هزینه تعمیرات سنگینی دارد.
- خرابی واشر سرسیلندر که باعث نشت روغن و آب میشود و موتور را سریعتر تخریب میکند.
- خرابی یاتاقانها و پیستونها به دلیل گرمای بیش از حد و اصطکاک بالا.
- افزایش استهلاک قطعات الکتریکی و مکانیکی موتور.
- خطر آتشسوزی موتور در موارد شدید.
بنابراین در مواجهه با چنین شرایطی، بهتر است خودرو را سریعاً متوقف کرده و از روشن شدن مجدد بیمورد موتور خودداری کنید.
اهمیت بررسی این خطا و مراجعه به اپلیکیشن
بررسی دقیق کد خطا و شناسایی عوامل موثر در عیب یابی خودرو نیازمند دسترسی به ابزارهای تخصصی و نرمافزارهای تخصصی خودرو است. برای مثال، تشخیص دقیق اینکه آیا ولتاژ تغذیه رله فن خنک کننده قطع شده یا مشکل از سیم کشی است، بدون دستگاه دیاگ و مولتیمتر دیجیتال بسیار دشوار است. همچنین خواندن کدهای خطای ثبت شده در ECU خودرو میتواند مسیر دقیقتر تعمیر و پیشگیری از آسیبهای بیشتر را نشان دهد.
به همین دلیل، استفاده از اپلیکیشنهای تخصصی عیبیابی خودرو که به صورت هوشمند میتوانند اطلاعات دقیق و راهنمایی لازم برای برطرف کردن خطا را ارائه کنند، اهمیت زیادی دارد. این اپلیکیشنها با دریافت اطلاعات از طریق OBD2 و تحلیل کد خطا، میتوانند کار را برای تعمیرکاران و حتی کاربران عادی بسیار سادهتر کنند.
در نهایت، استفاده از اپلیکیشنی مثل AiDiag میتواند به شما کمک کند تا فرایند عیبیابی تنها با چند کلیک ساده و به صورت رایگان انجام شود و از آسیبهای جبرانناپذیر جلوگیری کنید. این اپلیکیشن، امکان مشاهده راهنماییهای مرحلهای، تست ولتاژ رله فن، خواندن کدهای خطا و بررسی وضعیت خودرو را برای صاحبان خودرو و تعمیرکاران حرفهای فراهم میآورد.
به یاد داشته باشید، هرچقدر سریعتر نسبت به رفع و عیبیابی خطای دمای موتور اقدام کنید، هزینهها و خطرات احتمالی بسیار کمتر خواهد بود. با اپلیکیشن AiDiag، شما میتوانید کنترل بهتری روی سلامت خودرویتان داشته باشید و از سفرهای پرخطر جلوگیری نمایید.