عیب یابی اتصال به ولتاژ ایربگ (SRS Airbag)

سیستم ایمنی خودرو یکی از مهم‌ترین بخش‌های خودرو است که در مواقع بحرانی از جان سرنشینان محافظت می‌کند. بخش اصلی این سیستم، کیسه هوا یا SRS Airbag است که عملکرد دقیق آن وابسته به اتصال مناسب الکتریکی و ولتاژ دقیق است. در این مقاله به صورت جامع به عیب یابی اتصال به ولتاژ ایربگ (SRS Airbag) پرداخته و روش‌های تشخیص، علائم و راهکارهای رفع این مشکل را بررسی خواهیم کرد.

مقدمه‌ای بر سیستم ایربگ (SRS)

سیستم Supplemental Restraint System یا به اختصار SRS، یک سیستم ایمنی فعال در خودرو است که با تشخیص تصادف و انفجار سریع کیسه‌های هوا، از آسیب‌های شدید سرنشینان جلوگیری می‌کند. SRS علاوه بر کیسه هوا شامل پیش‌کشنده‌های کمربند ایمنی، سنسورها و کنترل‌رهای الکتریکی است.

ساختار کلی سیستم ایربگ

• کنترل یونیت: مرکز پردازش فرمان‌ها و بررسی سیگنال‌های سنسورها
• سنسورهای شتاب و ضربه: شناسایی تصادفات و ارسال سیگنال
• واحد انفجار کیسه هوا: فرمان‌دهنده به کیسه‌های هوا برای باز شدن
• سیم‌کشی و اتصالات ولتاژ: ارتباط بین اجزای مختلف

اتصال به ولتاژ در سیستم ایربگ

سرعت پاسخ و دقت سیستم ایربگ بسیار وابسته به اتصال صحیح به منابع ولتاژ است. اتصال به ولتاژ ایربگ باید از نظر کیفیت و پایداری در سطح بسیار بالا باشد، زیرا هر گونه قطعی، شل بودن کانکتورها یا نوسان ولتاژ می‌تواند موجب خطا در عملکرد SRS شود.

نقش ولتاژ در عملکرد SRS

ولتاژ مورد نیاز سیستم ایربگ معمولا در محدوده 12 ولت (در خودروهای سبک بنزینی و دیزلی) تأمین می‌شود و مستقیماً از باتری خودرو و سیستم برق‌رسانی تامین می‌گردد. کنترل یونیت SRS و سنسورهای مختلف برای تشخیص صحیح نیاز به ولتاژ پایدار و بدون ریپل دارند.

بخش‌های حساس اتصال برق ایربگ

• سوکت‌های اتصال کنترل یونیت
• سیم‌کشی مدار کیسه هوا و پیش‌کشنده‌ها
• اتصالات بدنه و نقاط زمین قوی
• رله‌ها و فیوزهای مربوط به مدار SRS

علائم شایع خرابی اتصال به ولتاژ ایربگ

عیب در مدار الکتریکی ایربگ اغلب با مجموعه‌ای از علائم مشخص همراه است که احتمال بروز خطا در عمل کرد سیستم را افزایش می‌دهد و تعویض کیسه هوا را غیر ضروری می‌کند. برخی از علائم مهم به شرح زیر است:

۱. روشن شدن چراغ هشدار ایربگ روی داشبورد

اگر چراغ SRS به صورت دائم یا چشمک‌زن عمل کند، اولین نشانه وجود مشکل در سیستم است. این چراغ با استفاده از کدهای خطا، نوع اشکال را مشخص می‌کند.

۲. فعال نشدن ایربگ در تصادف

یک خطای جدی هنگام اتصال ناپایدار ولتاژ باعث می‌شود فرمان انفجار کیسه هوا به موقع صادر نشود که جان سرنشینان به شدت در معرض خطر قرار می‌گیرد.

۳. بروز خطاهای الکتریکی و کدنویسی خاص در دستگاه دیاگ

ابزارهای عیب‌یابی مخصوص خودرو مانند دستگاه دیاگ می‌توانند خطاهای مربوط به ولتاژ پایین، قطع اتصال، یا کوتاه بودن مدار را نمایش دهند. مثلاً خطاهایی با کدهای B00xx یا U01xx متداول است.

دلایل معمول بروز مشکل اتصال به ولتاژ ایربگ

برای رفع کامل مشکل، باید علت اصلی بروز خرابی را شناخت. برخی عوامل متداول عبارت‌اند از:

۱. خوردگی و زنگ‌زدگی کانکتورها و سوکت‌ها

رطوبت و آلودگی باعث خوردگی اتصالات می‌شود که در نتیجه مقاومت مدار افزایش یافته و ولتاژ به اندازه کافی به سنسورها و کنترل یونیت نمی‌رسد.

۲. قطع یا شکستگی سیم‌کشی

حرکت‌های پی‌درپی و ضربات وارد شده به خودرو ممکن است سیم‌ها را قطع یا از بین ببرند و باعث ناپایداری جریان یا ولتاژ شوند.

۳. آسیب به رله‌ها و فیوزهای مدار ایربگ

خرابی رله‌ها یا فیوزهای مرتبط باعث نرسیدن برق به مجموعه ی ایربگ می‌شود. بررسی صحت آن‌ها یک گام مهم در عیب‌یابی است.

۴. خرابی منبع تغذیه یا باتری خودرو

باتری ضعیف یا دستگاه شارژر معیوب ممکن است ولتاژ لازم را تامین نکند و این موضوع در ثبات کارکرد سیستم SRS تاثیرگذار است.

۵. ایراد در واحد کنترل یا سنسورها

گاهاً ایراد فنی در بردهای کنترل یونیت یا قطعی داخلی سنسورها باعث خطا در خوانش ولتاژ و ارسال فرمان می‌شود.

روش‌های عیب‌یابی اتصال به ولتاژ ایربگ

در ادامه مراحل تشخیص و رفع مشکل اتصال به ولتاژ ایربگ بیان شده که در تعمیرگاه‌های مجاز و تخصصی انجام می‌شود.

۱. بررسی چراغ هشدار SRS در داشبورد

ابتدا وضعیت چراغ هشدار را ارزیابی کنید. روشن یا چشمک‌زن بودن آن نشان‌دهنده وجود کد خطا است. با دستگاه دیاگ استاندارد باید کد خطا را دریافت و تحلیل نمود.

۲. استفاده از دستگاه دیاگ برای خواندن کدهای خطا

سیستم SRS از پروتکل‌های استاندارد OBD-II یا پروتکل‌های اختصاصی سازنده پیروی می‌کند. اتصال دستگاه دیاگ به پورت OBD خودرو و خواندن خطاهایی مانند "Low Voltage" یا "Open Circuit" اطلاعات ارزشمندی را ارائه می‌دهد.

۳. تست ولتاژ و جریان برق مدار ایربگ

با مولتی‌متر دیجیتال می‌توان ولتاژ منبع تغذیه SRS، میزان مقاومت کابل‌ها و پایداری اتصال را اندازه‌ گرفت. ولتاژ باید در بازه استاندارد (معمولا حدود 12 ولت) و بدون نوسانات غیرطبیعی باشد.

۴. بازرسی فیزیکی و تمیزکاری کانکتورها

باز کردن سوکت‌ها و کانکتورها، بررسی آلایندگی، زنگ‌زدگی، شکستگی یا کابل‌های ساییده شده، و در صورت نیاز تمیزکاری با الکل ایزوله و روان‌کننده‌های مخصوص به بهبود اتصال کمک می‌کند.

۵. تست عملکرد رله‌ها و فیوزها

فیوزهای مرتبط به مدار ایربگ را با مولتی‌متر آزمایش کنید و در صورت سوختگی تعویض شوند. رله‌ها نیز باید با دستگاه تست شوند تا از عملکرد صحیح آن‌ها اطمینان حاصل گردد.

۶. بررسی اتصال زمین (ماد) صحیح

زمین یا ماد سیستم باید مطمئن و بدون اتصال ضعیف باشد. هر گونه خوردگی، شکستگی یا اشکال در اتصال زمین می‌تواند منجر به ارسال ولتاژ نامناسب شود.

۷. بررسی سلامت باتری و شارژ خودرو

باتری ضعیف یا دینام معیوب باعث نوسانات ولتاژ شده و در عملکرد سیستم ایربگ اختلال ایجاد می‌کند. تست باتری با دستگاه مخصوص (تستر باتری) و ولتاژ دینام ضروری است.

نمونه عیب‌یابی عملی

فرض کنید پس از تصادف، چراغ هشدار ایربگ روی داشبورد روشن مانده و سیستم ایربگ عمل نکرده است. مراحل عیب‌یابی ممکن است چنین باشد:

1. دستگاه دیاگ به خودرو متصل می‌شود و کد خطای "B0100 - Voltage Supply Failure" مشاهده می‌شود.
2. ولتاژ ورودی به کنترل یونیت SRS با مولتی‌متر اندازه‌گیری شده و 10 ولت نشان می‌دهد که کمتر از مقدار مرجع است.
3. کانکتورهای باتری و فیوزهای SRS بررسی و مشاهده می‌شود که فیوز 15 آمپر مدار ایربگ سوخته است.
4. بعد از تعویض فیوز، تست مجدد ولتاژ انجام می‌شود و مقدار 12.5 ولت به دست می‌آید.
5. کانکتورها به دلیل وجود رطوبت تمیزکاری و خشک می‌شوند و تمامی کابل‌ها از نظر قطع و اتصالات ضعیف بررسی می‌شوند.
6. پس از رفع مشکلات، با ریست خطا در دستگاه دیاگ چراغ هشدار ایربگ خاموش شده و سیستم به وضعیت عملیاتی بازمی‌گردد.

نکات مهم در عیب‌یابی سیستم ایربگ

• هیچگاه بدون دانش تخصصی اقدام به دستکاری سیم‌کشی ایربگ نکنید، زیرا اشتباه ممکن است موجب فعال شدن ناخواسته کیسه هوا و خطر برای شما شود.
• همیشه قبل از شروع کار سیستم برق خودرو را قطع کنید و نکات ایمنی ذکر شده در کاتالوگ خودرو را رعایت نمایید.
• استفاده از دستگاه‌های دیاگ اصلی و مطابق با نوع خودرو برای خواندن کد خطا ضروری است.
• طبق استانداردهای ایمنی، اکثر سازندگان خودرو برای تعمیر یا تعویض قطعات ایربگ، باید از قطعات اصلی استفاده نمود.

نتیجه‌گیری

عیب‌یابی اتصال به ولتاژ ایربگ (SRS Airbag) از اهمیت حیاتی برای حفظ ایمنی خودرو و سرنشینان برخوردار است. شناخت علائم خطا، تجزیه و تحلیل دقیق با ابزارهای دیاگ، و بررسی فیزیکی دقیق اجزای مدار ولتاژ، به تکنسین‌ها کمک می‌کند تا ضمن حفظ سلامت سیستم کیسه هوا، مشکلات مربوط به اتصال برق را سریع و بهینه رفع کنند.

اگر با مشکلاتی مانند روشن ماندن چراغ هشدار SRS یا ناپایداری در عملکرد ایربگ مواجه شدید، توصیه می‌شود حتما به مراکز تخصصی خودرو مراجعه نمایید تا از خطرات احتمالی جلوگیری شود.