سیستم تعلیق دابل ویشبون - روش های بازرسی جامع
سیستم تعلیق دابل ویشبون یکی از پرکاربردترین سیستمهای تعلیق مستقل در خودروهای سواری است که به دلیل دقت بالا در کنترل حرکت چرخها و بهبود هندلینگ، بین مهندسین خودرو بسیار محبوب است. در این مقاله به تشریح ساختار، عملکرد، مزایا و همچنین روشهای بازرسی تخصصی این سیستم خواهیم پرداخت تا تعمیرکاران و علاقهمندان بتوانند به بهترین نحو سلامت تعلیق خودرو را ارزیابی کنند.
مقدمهای بر سیستم تعلیق دابل ویشبون
تعلیق دابل ویشبون (Double Wishbone Suspension) که به آن سیستم تعلیق دو بازویی نیز گفته میشود، شامل دو کنترل آرم با شکل مثلثی (آستیندار) است که یکی در بالا و دیگری در پایین بین بدنه و چرخها نصب شدهاند. این نوع تعلیق، چرخها را به صورت دقیق در هر حالت حرکت، نگه میدارد و امکان تنظیم زاویههای مهمی مانند کمبر (Camber) را فراهم میآورد.
اجزای اصلی سیستم تعلیق دابل ویشبون
- بازوهای ویشبون (Wishbones): دو بازوی مثلثی بالا و پایین که توسط بوشها به بدنه وصل شدهاند.
- کمک فنر و فنر: جذبکننده ضربات و ارتعاشات جاده که روی بازوها یا بدنه نصب میشوند.
- بال میل (Ball Joint): اتصال مفصلی قابل حرکت بین بازوها و غلاف چرخ.
- میل موجگیر (Stabilizer Bar): کاهش انحراف بدنه در پیچها و انتقال نیرو بین دو طرف تعلیق.
عملکرد سیستم دابل ویشبون
طراحی دابل ویشبون با دو بازوی مستقل بالا و پایین این امکان را فراهم میکند که زاویه چرخها نسبت به زمین در حین حرکت ثابت یا کنترل شده باقی بماند. به عنوان مثال، در پیچها زمانی که بدنه خودرو به سمت بیرون متمایل میشود، بازوهای تعلیق باعث حفظ زاویه بهینه چرخها میگردند و از سایش غیر یکنواخت لاستیکها جلوگیری میکنند.
چرا بازرسی دورهای سیستم دابل ویشبون ضروری است؟
سیستمهای تعلیق بهخصوص نمونه پیچیدهای مانند دابل ویشبون، تحت تاثیر شرایط جادهای، ضربات ناگهانی، فرسودگی قطعات و استفاده نادرست قرار دارند. خرابی یا عدم کارایی کامل هر یک از اجزای سیستم تعلیق میتواند باعث کاهش کنترل فرمان، افزایش زمان توقف خودرو و ساییدگی نامناسب لاستیکها شود که نتیجه آن خطرات ایمنی جبرانناپذیر است. بنابراین بازرسی و تشخیص به موقع مشکلات، موجب افزایش ایمنی و کاهش هزینههای تعمیرات میگردد.
روشهای تخصصی بازرسی سیستم تعلیق دابل ویشبون
بازرسی سیستم تعلیق دابل ویشبون را میتوان به چند بخش اصلی تقسیم نمود که در ادامه هر یک را به صورت کامل بررسی میکنیم.
۱. بازرسی بصری و اولیه
این مرحله شامل بررسی نمای ظاهری قطعات، جستجوی ترکها، خوردگی، نشت روغن یا روغنکاری، و بررسی سلامت کلی اجزا است:
- بررسی بازوهای ویشبون برای خمیدگی، شکستگی و خوردگی شدید
- مشاهده بوشهای لاستیکی (Bushings) و اطمینان از سلامت و عدم پارگی یا از بین رفتن شکل آنها
- کنترل باد و سلامت کمک فنر و فنرها (بررسی نشت روغن کمک و خشکی یا شکستگی فنر)
- بررسی بال میلها برای وجود خش و استهلاک
- بازرسی میل موجگیر (Stabilizer Bar) و اتصالات آن برای شکستگی یا لق شدن
۲. بازرسی عملکرد کمک فنر و فنر
کمک فنرها در سیستم تعلیق دابل ویشبون نقش کلیدی در جذب ضربات و نوسانات دارند. روشهای زیر به کمک تشخیص مشکلات کمک فنر و فنر انجام میشود:
- تست فشار دستی: فشار آوردن روی قسمت جلوی خودرو (بالای گلگیر) و سپس رها کردن ناگهانی آن، خودرو باید با چند نوسان کنترل شده به آرامی به حالت اولیه بازگردد. نوسان بیش از حد یا عدم کنترل نشانگر خرابی کمک فنر است.
- بازرسی نشت روغن کمک فنر: وجود روغن بر روی بدنه کمک یا روی بوشها نمایانگر خرابی مهر و موم کمک فنر است.
- بررسی فنر: فنرها باید بدون ترک یا شکستگی باشند. هرگونه خمیدگی یا زنگزدگی شدید باید توسط قطعه جدید جایگزین شود.
۳. تست بوشها و بال میلها با ابزار مخصوص
بوشهای لاستیکی در بازوهای ویشبون نقش اتصالات انعطاف پذیر را بازی میکنند و بال میلها به عنوان مفصلهای کروی امکان حرکت آزادانه بازوها را فراهم میسازند:
- استفاده از قیچی یا جک هیدرولیکی: ایجاد نیرو به بازوهای تعلیق برای بررسی وجود هرگونه لقی یا حرکت اضافی در بوشها.
- بازرسی با کمک لوپ یا آینه مخصوص: بررسی ترکهای ریز یا پارگی در لایههای بوشها و بال میلها.
- صداهای غیر طبیعی: صدای کلیک یا کوبش هنگام حرکت چرخها نشانه خرابی بال میلهاست.
۴. تست تنظیمات هندسی و زاویههای تعلیق (Alignment)
سیستم دابل ویشبون قابلیت تنظیم دقیقی از زاویههای ماشین مانند کمبر، تو و کستر را دارد که صحت آنها باعث بهترین تماس چرخها با زمین میشود:
- استفاده از دستگاههای تنظیم زاویه کامپیوتری: در این تست خودرو روی میز مخصوص قرار میگیرد و دستگاه با سنسورهای مبتنی بر لیزر یا دوربین، زوایای چرخها را اندازهگیری و تحلیل میکند.
- چک کردن کمبر (Camber): زاویه چرخ نسبت به عمود بودن بر سطح زمین است؛ در سیستم دابل ویشبون این زاویه قابل تنظیم است و میبایست در محدوده استاندارد کارخانه باشد.
- تنظیم تو (Toe): زاویه انطباق عرضی چرخها به سمت داخل یا خارج است که تاثیر مستقیمی بر فرمانپذیری و ساییدگی لاستیک دارد.
- کستر (Caster): زاویه قرارگیری محور فرمان نسبت به عمود محور خودرو؛ که باعث بازگشت فرمان به مرکز میشود.
۵. بررسی میل موجگیر (Stabilizer Bar)
میل موجگیر یا میل ضد غلتش در سیستم دابل ویشبون کمک میکند لغزش بدنه در پیچها کاهش یابد. جهت بازرسی:
- بررسی سلامت اتصالات میل موجگیر به بازوها (لینکها) و وجود خراب یا لق بودن.
- کنترل سالم بودن خود میل موجگیر (عدم ترک یا ضعیف شدن فولاد).
- تست کارکرد با وارد کردن نیروی جانبی به بدنه و شنیدن صداهای غیر طبیعی در منطقه میل موجگیر.
نمونهای از روند کامل بازرسی تعلیق دابل ویشبون در تعمیرگاه
در یک تعمیرگاه حرفهای، روند بازرسی سیستم تعلیق دابل ویشبون معمولاً به شرح زیر انجام میگیرد:
- آمادهسازی خودرو: استفاده از جک بالابر و برادر گذاشتن خودرو روی ستونهای ایمنی.
- بازرسی چشمی اولیه: بررسی کل سیستم تعلیق و ثبت مشاهدات برای پیگیریهای بعدی.
- تست نوسان خودرو: با وارد کردن نیروی عمودی روی جلو و عقب خودرو آزمون میشود که کمک فنرها به درستی کار میکنند؟
- بررسی بوشها و بال میلها: استفاده از ابزار مخصوص جهت اعمال نیروی جانبی و سنجش لقی.
- بازرسی هندسی: با دستگاه کامپیوتری زوایای چرخها اندازهگیری شده و در صورت نیاز تنظیم میگردد.
- تعمیر یا تعویض قطعات فرسوده: در صورت تشخیص قطعات معیوب آنها تعویض شده و در نهایت دوباره تست میشوند.
نتیجهگیری
سیستم تعلیق دابل ویشبون به دلیل ساختار دقیق و امکان تنظیمات گسترده، یکی از بهترین گزینهها برای بهبود پایداری و هندلینگ خودروهای سواری است. اما به همان اندازه حساس و نیازمند مراقبت و بازرسی دورهای میباشد. با استفاده از روشهای بازرسی معرفی شده، از جمله بازرسی بصری، تست کمک فنر، بررسی بوشها و بال میلها، تنظیم زوایا و تست میل موجگیر میتوان سلامت و عملکرد مطلوب سیستم تعلیق را حفظ کرد و ایمنی و راحتی رانندگی را تضمین نمود.
نگهداری منظم، تعویض به موقع قطعات معیوب و استفاده از تجهیزات با کیفیت از نکات کلیدی موفقیت در عملکرد سیستم تعلیق دابل ویشبون هستند. بنابراین توصیه میشود سرویسهای دورهای توسط تعمیرکاران متخصص انجام شود تا عملکرد بلندمدت و کارایی خودرو تضمین گردد.